06/28/2002 | Kostya Poroh

Białoruś. Wyrok na dziennikarzy "Pahonii"

Marcin Rębacz, Grodno (24-06-02 22:08)
http://wyborcza.gazeta.pl/info/artykul.jsp?xx=893352&dzial=01020210
Дивіться фото у Фотоархіві.

Na 2,5 roku i 2 lata pozbawienia wolności w tzw. półotwartym zakładzie karnym skazał w poniedziałek grodzieński sąd rejonowy Mikołę Markiewicza, redaktora naczelnego niezależnej białoruskiej gazety "Pahonia", i jej dziennikarza Pawła Mażejkę. Uznał, iż "dopuścili się ciężkiej obrazy prezydenta Aleksandra Łukaszenki". Niezależni obserwatorzy nazywają rozprawę farsą, a wyrok zamachem na wolność słowa

Na początku września 2001 r., tuż przed wyborami, Mażejka napisał, kto nie powinien zostać prezydentem Białorusi: "Chciałbym, żeby prezydentem został mądry, otwarty, uczciwy i odważny polityk, ( ) żeby swoje siły czerpał ze swojej szczerości, a nie opierał ich na szwadronach śmierci. Nie jest wart mojego głosu Aleksander Łukaszenko". 5 września prokuratura obwodu grodzieńskiego wszczęła postępowanie w sprawie artykułów "Pahonii", gdyż podejrzewała "zniesławienie prezydenta". Nakład gazety skonfiskowano jeszcze w drukarni. 12 listopada sąd zamknął jedną z ostatnich niezależnych gazet na Białorusi.

Wielokrotnie przekładany proces dziennikarzy, który rozpoczął się na początku czerwca, wzbudził olbrzymie zainteresowanie. Wczoraj, gdy ogłaszano wyrok, salę sądową w Grodnie wypełnili dyplomaci z Polski, USA, Niemiec, liczni dziennikarze, przedstawiciele organizacji obrony praw człowieka. Przed gmachem, do którego nie wpuszczono publiczności, zgromadził się 200-osobowy tłum.

Sądowi przewodniczyła Tatiana Klimowa, znana m.in. ze skazywania na kilkudniowe odsiadki dziennikarzy innych mediów, którzy brali udział w demonstracjach popierających "Pahonię". Przed odczytaniem wyroku zastrzegła, że służby porządkowe wyprowadzą bez ostrzeżenia każdego, kto spróbuje wznosić jakiekolwiek hasła bądź inaczej zakłócić przebieg rozprawy. Werdykt uzasadniała przez pół godziny. Stwierdziła, że wprawdzie - jak podkreślała obrona - cały nakład "Pahonii" z podejrzanymi tekstami zarekwirowano, ale tekst o prezydencie uczynił szkody, bo był dostępny w internetowej wersji gazety; poza tym czytali go pracownicy drukarni.

Sędzia Klimowa uznała dziennikarzy za winnych wszystkich czynów zarzucanych im przez prokuratora, który zażądał dla oskarżonych wyroku dwóch i pół roku i dwóch lat więzienia o normalnym rygorze.

W uzasadnieniu teoretycznie łagodniejszego wyroku stwierdziła, że wzięła pod uwagę młody wiek Pawła Mażejki (24 lata) i sytuację rodzinną Markiewicza, który ma na utrzymaniu żonę i troje dzieci.

Zarówno skazani, jak i obserwatorzy przyjęli wyrok z niedowierzaniem. Najwięksi pesymiści spodziewali się wyroku skazującego, ale w zawieszeniu. Wyrok skazujący na więzienie w półotwartym zakładzie karnym jest tylko teoretycznie łagodniejszy. W praktyce może to oznaczać całodzienną pracę w kołchozie i nocleg w więzieniu razem z pospolitymi przestępcami. Skazani zapowiedzieli już apelację.

W piątek obydwaj oskarżeni dziennikarze wygłosili przed sądem ostatnie słowo. - Każda informacja o tym procesie jest zabójcza dla dobrego imienia Białorusi, każde słowo prokuratora niszczyło nadzieje, że świat będzie patrzył na Białoruś jak na normalne państwo - mówił Paweł Mażejka. Stwierdził również, że nigdy nie nauczył się kochać swojej ojczyzny z zamkniętymi oczami, ponieważ dziennikarz musi opisywać rzeczywistość taką jaka jest.

Mikoła Markiewicz swoją sytuację porównał z losem swojego dziadka, który w 1937 roku został skazany na pięć lat ciężkich robót za "antysowieckość", a jedynym dowodem w procesie była Biblia, którą znaleziono w jego domu. - Od wyroku tego sądu będzie zależał kierunek rozwoju Białorusi. Jeszcze nie mamy 1937 roku, ale jeśli społeczeństwo prześpi sytuację, sprytni prokuratorzy cofną naszą ojczyznę do tamtych czasów - mówił w piątek Markiewicz.

Zapowiedź dalszych oskarżeń

Wczoraj prokuratura mińska zapowiedziała, że jeszcze w tym tygodniu przekaże akta oskarzenia do sądu przeciw Wiktorowi Iwaszkiewiczowi, naczelnemu innej niezależnej gazety "Raboczi". To oskarżenie ma także dotyczyć dopuszczenia się obrazy prezydenta Łukaszenki.