02/26/2009 | BQ

http://bizimqirim.org/qr/page.php?id=8&title=62

Noman Çelebicihannıñ milliy ğayelerine dair


İnsanğa has bir çizgidir bu, zaten, insannı insan yapqan bir haysiyettir – yüksek ideallarını tilge almaq, adaletni, asaletni, mertlikni, ruhiy, maneviy, ahlâqiy degerlerni terennüm etmek, olar ile iftiharlanmaq ve kene de olarnı yaşatmaq içün yollarnı aramaq!

Noman Çelebicihan, işte, boyle seçkin insanlardandır – qırımtatarlarnıñ eñ yüksek ideallarınıñ timsaline çevrilgen, haqqında tüşünir ekenmiz, fevqulade ulviy heyecanlarğa tüşürgen, aslımız ve şanlı tarihımız ile iftihar etmek, olar ile ğururlanmaq içün bir vesile olğan, gür ses ile qırımtatarğa da «Men barım!», «Menim de haqqım bar!» dep ayttırğan, qırımtatarnıñ, asıl bir millet olğanını hiç bir zaman unutmaycağına ve milliy davasından hiç bir şekilde vazgeçmeycegine bir delil olğan bir insandır, – Noman Çelebicihan! Böyle insanlarnı doğurğan millet de hiç bir türlü küçük olamaz!

N.Çelebicihannıñ qırımtatar milliy ğayelerine dair fikirlerini onıñ bir qaç yazı, nutuq, hikâye ve şiirlerinde körmek mümkündir. Bular çoq degil, şimdi elimizde on qadar parçası bulunmaqtadır. Bulardan da eñ mühimi de, hiç şubesiz, 1917 senesi Noyabr 3-te Bağçasarayda, Qurultaydan bir ay evvel, Hansarayda Qırımtatar Milliy Müzeyiniñ açılış merasiminde aytqan nutqudır. Aşağıda bu meşhur nutqundan ayrı parçalar teklif etilmektedir:

«Millet! Bizler şanlı ecdadımıznıñ harabeleri içindemiz. O ecdad ki, merd (yigit: qahraman) edi, adil (adaletli) edi, yüksek edi! Ebet, büyük ecdadımıznıñ muqaddes abideleri arasındamız. «Tirilerni yaşatqan ölülerdir!». Ölülerniñ asarıdır (yapqan hizmtleridir). Bizler ölgen dedelerimizniñ şan ile, şeref ile qazanğanları milliy servetni (baylıqnı) eñ eyi bir şekilde qullanmağa qarar berdik, bunıñ içün de milliy Müzeyni açmağa teşebbüs ettik. (…) Biz ecddadımıznıñ şan ile, şevket ile etrafta bıraqqan ne qadar asarı (eserleri) bar ise, hepsini toplap, bu yerge qoymağa qarar berdik!»

«Milletlerniñ, medeniyette ilerilemesi içün dört basamaqtan keçmesi lâzımdır ki, bular edebiyat, ilim, sanai ve ticaret, ve siyasettir. Milletler ancaq bu dört unsur ile yaşay bilirler. Bulardan hiç biri digerinden evvel olamaz, olur ise, ğayrıtabiy olur. Ğayrıtabiy olğan şey ise payidar olamaz, yaşayamaz. İşte biz bu ğayrıtabiylikten qurtulmaq içün şanlı ecdadımız edebiyat, şiir, sanat, ticaret namına ne qadar eser bıraqqan olsa, hepsini toplamağa ve hepsini şu muqaddes binağa, şu muhteşem sarayğa qoymağa qarar berdik.»

«Millet, sen işke Musulman kibi baq! Merkezden iş bekleme! Merkeziyetni artıq kendiñde yaşat!!!»

«Qurultay neçün açıla? Milletimiz bunı yalıñız kendisi hüküm sürmek içün yapmay, Qırımda yaşağan bütün milletler ile beraber el-elge, baş-başqa çalışmaq içün yapa. Milletimiz adildir (adaletli, adaletseverdir). O yalıñız kendisini tüşüngenlerden, yalıñız kendi saadetini temin etmek içün çalışqanlardan degildir. Milletimiz başqa milletlerni de kendi omuzına almağa qarar bere!»

«Milletimiz bütün işlerini Qurultay ile yapa kelgendir. O (millet) pek çoq fedakârlıqlar, pek büyük alicenaplıqlar yaptı. Buña onıñ parlaq ve şanlı tarihı şaattır. O hürdir, hürriyet (serbestlik) ve cumhuriyetni sever, hürriyet ve cumhuriyetke hürmet eter. O kendi huquqını ne derece muqaddes tanır ise, digerlerniñ de huquqını o qadar taqdir eter».

«O (millet) bugünki yigirminci asırda bile başqa milletlerni o qadar saya, olarnıñ huquqlarını o derece taqdir ete, olarğa büyük hürmet besley. Eger o milletler, işçi adamlar becerikli halqlar ise, (Qurultay) olar ile beraber işleycek, olar ile beraber çalışacaq, olar ile birlikte bahtlı olacaqtır. O, Qırımğa, Qırımlılar arasına olar ile beraber nur ve ziya serpecek, olar ile birlikte umumiy bir güzellik, umumiy bahtlı bir hayat yaşatacaqtır!»

«Millet! Qırım yarımadasında türlü renklerde bir çoq zarif güller, şebboylar, zambaqlar, lâleler bardır ve bu zarif (lâtif) çeçeklerniñ hepsiniñ kendilerine mahsus bir güzelligi, özlerine mahsus lâtif qoquları bar. Bu güller, bu çeçekler – Qırımda yaşağan milletler: Musulman, Rus, Yehudi, Rum, Nemse ve başqalarıdır. Qurultaynıñ maqsadı bularnı bir yerde toplap, hepsinden bir güzel, nefis buket yapmaqtır. Güzel Qırım adasında haqiqiy, medeniy bir İsveçre (Şvetsariya) tesis etmektir!»

«Milletimiz kendisini tanımağan, ya ki, tanıp da başka renklerde köstermek istegenlerniñ degeni kibi, hodbin (egoist) degildir. Bunı Qırım musulmanlarınıñ 4-3 yüz senelik saltanatı ve hakimiyeti köstermektedir. Her milletniñ huquqını tanığan, tanıy ve tanıycaqtır! Qurultay, musulmanlarnıñ emel ve maqsatları ile beraber, kendileri ile beraber yan-yana yaşağan Qırımdaki umum milletlerniñ de emellerini yaşatacaqtır. Qurultay diger milletlerni buña davet ete!..»

(Baq: Hatif, Osman Kemal. Gokbayrak Altinda Milli Faaliyet / Yeniden Yayina Hazirlayan: Doc. Dr. Hakan Kirimli. – Ankara, 1998. – S. 58-66)

İşte, büyük liderimizniñ yüksek idealları. Bu idealları ile o yalıñız qırımtatar tarihında degil de, hiç şübhesiz, bütün Qırımnıñ tarihında da eñ seçkin bir yer almağa lâyıqtır.